دوشنبه، ۲۱ مهر ۱۴۰۴ ساعت ۱۱:۳۶:۲۲
محیا صبا
73بازدید

برنامه غذایی بدنسازی برای افزایش حجم بانوان: اشتباهات رایجی که باید بدانید

آیا شما هم با وجود تمرینات سخت بدنسازی، نتایج دلخواه را در افزایش حجم عضلات نمی‌بینید؟ برنامه غذایی بدنسازی برای افزایش حجم بانوان اغلب پر از اشتباهاتی است که مانع پیشرفت می‌شود. ما در مرکز مشاوره تغذیه ورزشی خود، روزانه با بانوان زیادی صحبت می‌کنیم که علی‌رغم تلاش فراوان، به اهداف خود نمی‌رسند.

در حقیقت، تغذیه بدنسازی نقشی حیاتی‌تر از خود تمرین دارد. متأسفانه بسیاری از بانوان روی برنامه تمرینی بدنسازی برای افزایش حجم تمرکز می‌کنند، اما از برنامه غذایی بدنسازی حجمی مناسب غافل می‌شوند. بنابراین تصمیم گرفتیم پنج اشتباه رایجی که در رژیم غذایی بدنسازی خود مرتکب می‌شوید را با شما به اشتراک بگذاریم.

در این مقاله، ما جدول برنامه غذایی بدنسازی برای افزایش حجم را همراه با نکات کاربردی ارائه خواهیم داد. مهم‌تر از همه، به شما نشان می‌دهیم چگونه این اشتباهات را تشخیص داده و آن‌ها را اصلاح کنید تا به نتایج دلخواه خود در مسیر بدنسازی برسید.

اشتباه ۱: نادیده گرفتن نیاز کالری واقعی بدن

بسیاری از بانوان علاقه‌مند به بدنسازی، اولین و مهم‌ترین اصل در برنامه غذایی بدنسازی برای افزایش حجم را نادیده می‌گیرند: دریافت کالری کافی! تامین سوخت مناسب بدن قبل از تمرین بدنسازی برای داشتن انرژی کافی، حفظ عضلات و بهبود عملکرد ورزشی ضروری است. من بارها شاهد بوده‌ام که بانوان با وجود تمرینات سخت، به دلیل عدم محاسبه صحیح کالری، پیشرفت قابل توجهی نمی‌کنند.

چگونه کالری مورد نیاز را محاسبه کنیم؟


برای محاسبه کالری مورد نیاز، باید عوامل مختلفی مانند سن، جنسیت، قد، شیوه زندگی و سلامت عمومی را در نظر بگیریم. بر اساس تحقیقات، یک بانو با سطح فعالیت متوسط برای حفظ سلامت و تناسب اندام خود در سنین 25 تا 50 سالگی به حدود 2000 کالری در روز نیاز دارد.

به طور کلی، بانوان به 1600 تا 2000 کالری روزانه نیاز دارند. اما توجه داشته باشید که مصرف کالری بسیار کم، باعث ضعیف شدن بدن می‌شود و این امر در تغذیه بدنسازی کاملاً نادرست است.

فرمول ساده‌ای که من برای مراجعانم استفاده می‌کنم:

  1. محاسبه متابولیسم پایه (BMR) = وزن (کیلوگرم) × 24
  2. ضرب در ضریب فعالیت:
    • کم‌تحرک: 1.2
    • فعالیت متوسط: 1.4-1.5
    • فعالیت زیاد: 1.6-1.8

تفاوت کالری در دوره حجم و کات

در برنامه غذایی بدنسازی حجمی، هدف اصلی افزایش توده عضلانی است که نیازمند مازاد کالری است. از طرفی، در دوره کات، کالری دریافتی کمتر از میزان سوزانده شده است تا چربی‌های اضافه کاهش یابد.

یک نکته مهم که اغلب بانوان فراموش می‌کنند این است که دوره کات به دوره‌ای بعد از دوره حجم در بدنسازی گفته می‌شود که هدف اصلی آن از دست دادن چربی، کاهش وزن و حفظ توده عضلانی به دست آمده در طول دوره حجم است.

برای کات موفق، به عنوان یک زن به طور متوسط برای کاهش حدود 500 گرم چربی در هفته، به حدود 1500 کالری نیاز دارید. همچنین باید بدانید که 1 پوند (حدود 0.45 کیلوگرم) معادل تقریباً 3500 کالری است، بنابراین برای کاهش 1 پوند در هفته، باید روزانه 500 کالری کمتر از نیاز بدن مصرف کنید.

دوران کات با توجه به درصد توده چربی که لازم است کاهش یابد، می‌تواند بین 8 تا 12 هفته طول بکشد.

جدول نمونه کالری برای بانوان با وزن مختلف

در رژیم غذایی بدنسازی برای افزایش حجم، کالری مورد نیاز بر اساس وزن و سطح فعالیت هر فرد تعیین می‌شود. جدول زیر نمونه‌ای از کالری مورد نیاز برای بانوان با وزن‌های مختلف در دوره حجم را نشان می‌دهد:

وزن (کیلوگرم)فعالیت کم (کالری)فعالیت متوسط (کالری)فعالیت زیاد (کالری)
50150017502000
55165019252200
60180021002400
65195022752600
70210024502800
75225026253000

به یاد داشته باشید که در برنامه تمرینی بدنسازی برای افزایش حجم، میزان کالری سوزانده شده به نوع تمرین، مدت زمان و شدت آن بستگی دارد. به طور میانگین، بدنسازی بانوان در هر 30 دقیقه حدود 90 کالری می‌سوزاند.

درنتیجه، محاسبه دقیق نیاز کالری بدن و تنظیم آن مطابق با هدف شما (حجم یا کات) اولین قدم در موفقیت برنامه غذایی بدنسازی شماست. اشتباه گرفتن این مقدار می‌تواند تمام تلاش‌های شما در باشگاه را بی‌نتیجه کند.

اشتباه ۲: مصرف ناکافی پروتئین در رژیم غذایی بدنسازان


پس از تامین کالری کافی، دومین اشتباه رایج در برنامه غذایی بدنسازی برای افزایش حجم بانوان مصرف ناکافی پروتئین است. بسیاری از بانوان از اهمیت پروتئین در فرایند عضله‌سازی آگاهی ندارند و به همین دلیل، علی‌رغم تمرینات منظم، به نتایج مطلوب نمی‌رسند.

نقش پروتئین در عضله‌سازی

پروتئین یکی از مهم‌ترین عناصر غذایی است که نقش اساسی در بازسازی و ترمیم عضلات پس از تمرینات بدنسازی دارد. هنگامی که تمرینات بدنسازی انجام می‌دهید، عضلات شما تحت فشار قرار می‌گیرند و دچار پارگی‌های کوچک می‌شوند. در واقع، پروتئین به عنوان ماده‌ای ضروری برای ترمیم این پارگی‌ها و ساخت عضلات قوی‌تر و بزرگ‌تر عمل می‌کند.

مصرف کافی پروتئین، شما را در تعادل نیتروژن مثبت یا وضعیت آنابولیک قرار می‌دهد. این حالت آنابولیک به شما امکان عضله‌سازی موثر می‌دهد. علاوه بر این، پروتئین موجب افزایش سطح انرژی می‌شود و به شما کمک می‌کند تمرینات خود را با شدت و مدت بیشتری انجام دهید، بدون اینکه زود خسته شوید.

پروتئین‌ها با فراهم کردن آمینو اسیدهای ضروری، به ترمیم و بازسازی فیبرهای عضلانی کمک می‌کنند و باعث می‌شوند عضلات بزرگتر و قوی‌تر شوند. همچنین، مصرف کافی پروتئین پس از تمرینات بدنسازی، نه تنها باعث کاهش زمان بازسازی می‌شود، بلکه بهبود سریع‌تر و مؤثرتر عضلات را نیز تضمین می‌کند.

منابع پروتئینی مناسب برای بانوان

در رژیم غذایی بدنسازی، تنوع منابع پروتئینی اهمیت زیادی دارد. با تنوع زیادی که در منابع پروتئینی وجود دارد، می‌توانید به راحتی پروتئین مورد نیاز بدن خود را تامین کنید. جدول زیر منابع اصلی پروتئین و میزان پروتئین موجود در آنها را نشان می‌دهد:

منبع پروتئینمیزان پروتئیننکات مفید
سفیده تخم مرغحاوی تمام آمینو اسیدهای ضرورییک منبع پروتئینی با کیفیت بالا
گوشت سفید (مرغ و بوقلمون)پروتئین بالا با چربی کممنبع عالی پروتئین بدون چربی
ماهی و غذاهای دریاییحاوی اسیدهای چرب امگا-3ماهی‌های مانند سالمون و تن
لبنیاتحاوی کازئین و وی پروتئینمفید برای عضله‌سازی
سویایک فنجان بو داده شده حاوی ۳۷ گرم پروتئینبرخورداری از پروتئین بسیار بالا
حبوباتغنی از فیبر و مواد مغذیمنابع خوب پروتئین گیاهی
مغزها و دانه‌هاحاوی چربی‌های سالمپروتئین همراه با ویتامین‌ها و مواد معدنی

برای خانم‌های ورزشکار و غیر ورزشکار، پروتئین وی نیز نوعی مکمل غذایی مناسب است که برای اهدافی نظیر افزایش حجم عضلات در دوران حجم، کاهش توده چربی و حفظ عضلات استفاده می‌شود. استقامت بهتر در تمرین‌ها از خواص دیگر پروتئین وی برای بانوان محسوب می‌شود.

مقدار توصیه‌شده پروتئین در برنامه غذایی بدنسازی حجمی بانوان


دریافت مقادیر کافی پروتئین در برنامه تغذیه بدنسازی برای بانوان اهمیت بسیار بالایی دارد، زیرا پروتئین رژیم غذایی نقش موثری در سنتز پروتئین در عضلات دارد. بر اساس منابع علمی، میزان پروتئین مورد نیاز برای بانوان بالغ حداقل ۵۰ گرم در روز است.

با این حال، برای بانوان بدنساز و ورزشکار، نیازهای پروتئینی افزایش می‌یابد. بر اساس تحقیقات، بدنسازان و ورزشکاران به پروتئین بیشتری نیاز دارند و میزان نیاز به پروتئین در این افراد می‌تواند به ۱.۲ تا ۲.۰ گرم به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن برسد. مصرف پروتئین وی برای بانوان در دوره حجم حدود ۳ گرم به ازای هر کیلو وزن بدن توصیه می‌شود که می‌تواند هر ۳ ساعت یکبار مصرف شود.

برای مثال، یک بانوی بدنساز ۶۰ کیلوگرمی ممکن است به ۷۲ تا ۱۲۰ گرم پروتئین در روز نیاز داشته باشد. این مقدار می‌تواند از طریق مصرف مواد غذایی حاوی پروتئین و در صورت لزوم، مکمل‌های پروتئینی تامین شود.

زمان مصرف پروتئین نیز در تغذیه بدنسازی اهمیت دارد. مصرف پروتئین پس از تمرین برای شروع روند بازیابی و ترمیم عضلات ضروری است. به این ترتیب، با رعایت میزان مناسب پروتئین در برنامه غذایی بدنسازی برای افزایش حجم، می‌توانید به رشد و تقویت عضلات، افزایش حجم عضلانی و بهبود عملکرد ورزشی خود کمک کنید.

برای کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با رازهای داشتن یک برنامه غذایی منتاسب مقاله ی زیر را بخوانید:

راز برنامه غذایی بدنسازی حرفه‌ای‌ها برای افزایش حجم عضلات


اشتباه ۳: حذف کامل چربی‌ها از رژیم غذایی

اکثر افراد تصور می‌کنند برای رسیدن به بدنی عضلانی باید تمام چربی‌های رژیم غذایی را حذف کنند. این اشتباه بزرگی است که بسیاری از بانوان در برنامه غذایی بدنسازی برای افزایش حجم مرتکب می‌شوند. در واقع، چربی‌ها نقش بسیار مهمی در سلامت عمومی و به‌ویژه تعادل هورمونی بانوان دارند.

چرا چربی‌ها برای هورمون‌ها ضروری‌اند؟

چربی بدن نقش مهمی در ذخیره و تولید استروژن دارد. استروژن یکی از هورمون‌های اصلی زنانه است که به تنظیم چرخه قاعدگی، حفظ تراکم استخوان‌ها و تنظیم چربی بدن کمک می‌کند. همچنین، هورمون لپتین که به تنظیم تعادل انرژی، ذخایر چربی و سیگنال‌های سیری هنگام غذا خوردن کمک می‌کند، تحت تأثیر چربی بدن قرار دارد.

جالب است بدانید که زنان به دلیل نقش چربی در باروری و تعادل هورمونی، درصد چربی بدن بالاتری نسبت به مردان دارند. حذف کامل چربی‌ها از رژیم غذایی بدنسازی می‌تواند منجر به اختلالات هورمونی شود. کمبود وزن ممکن است به کاهش هورمون استروژن منجر شود، که این امر می‌تواند تأثیرات منفی روی عملکرد ورزشی و حتی سلامت عمومی داشته باشد.

چربی‌های مفید در تغذیه بدنسازی

همه‌ی چربی‌ها بد نیستند، به خصوص زمانی که پای ورزش به میان می‌آید. در برنامه تغذیه بدنسازی، چربی‌های سالم ضروری هستند زیرا شما را برای مدت طولانی‌تری سیر نگه می‌دارند و به شما کمک می‌کنند کالری دریافتی روزانه خود را کنترل کنید.

منبع چربی سالمفواید در بدنسازیمقدار توصیه شده روزانه
آجیل و دانه‌هاغنی از پروتئین و اسیدهای چرب ضروری۳۰ گرم (مشت)
آووکادوسرشار از چربی‌های تک غیراشباعنصف تا یک عدد متوسط
روغن زیتونکمک به جذب ویتامین‌های محلول در چربی۱-۲ قاشق غذاخوری
روغن کانولادارای اسیدهای چرب امگا-۳۱-۲ قاشق غذاخوری
گوشت‌های کم‌چربمنبع پروتئین و چربی‌های ضروری۱۰۰-۱۵۰ گرم

اشتباهات رایج در مصرف چربی

یکی از اشتباهات رایج در برنامه غذایی بدنسازی حجمی این است که بانوان تصور می‌کنند واژه "کم چرب" حتماً به معنی کم کالری است. در حالی که بسیاری از محصولات کم چرب حاوی مقادیر زیادی شکر و کالری هستند. متاسفانه برخی افراد فکر می‌کنند می‌توانند هر مقدار دلخواه از غذاهای کم چرب را مصرف کنند، اما باید به یاد داشته باشید که مقدار کالری دریافتی روزانه برای اهداف بدنسازی بسیار مهم است.

اشتباه دیگر، محدود کردن شدید چربی در جدول برنامه غذایی بدنسازی برای افزایش حجم است. بسیاری از بانوان در دوران حجم، چربی‌های خوب را حذف می‌کنند، در حالی که باید آنها را در مقادیر متعادل مصرف کنند. بعضی از بانوان نیز فکر می‌کنند که با مصرف چربی، چاق می‌شوند. در صورتی که چربی‌های سالم مانند روغن زیتون و آووکادو نقش مهمی در سوخت‌وساز بدن و تنظیم هورمون‌ها دارند.

به خاطر داشته باشید که در تغذیه بدنسازی، تعادل بین سه درشت‌مغذی (پروتئین، کربوهیدرات و چربی) ضروری است. حذف کامل هر کدام از آنها، از جمله چربی‌ها، می‌تواند مانع پیشرفت شما در مسیر بدنسازی شود.

اشتباه ۴: بی‌توجهی به زمان‌بندی وعده‌های غذایی بدنسازی


چهارمین اشتباه رایج در برنامه غذایی بدنسازی برای افزایش حجم بانوان، نادیده گرفتن زمان‌بندی مناسب وعده‌های غذایی است. زمان مصرف غذا به اندازه خود غذا اهمیت دارد و می‌تواند تفاوت چشمگیری در نتایج تمرینات ایجاد کند.

اهمیت وعده قبل و بعد تمرین

وعده قبل از تمرین انرژی لازم برای عملکرد بهینه را فراهم می‌کند. ایده‌آل‌ترین زمان برای این وعده، ۳۰ تا ۶۰ دقیقه قبل از شروع تمرین است. برای وعده‌های حجیم‌تر، ۲ تا ۴ ساعت قبل از تمرین توصیه می‌شود.

وعده پس از تمرین در پنجره آنابولیک (۳۰ دقیقه تا ۲-۳ ساعت بعد از تمرین) باید مصرف شود. بهترین زمان برای این وعده، ۳۰ دقیقه تا ۴ ساعت پس از تمرین است. چربی‌ها پس از تمرین ایده‌آل نیستند زیرا تخلیه معده را کند می‌کنند.

نقش میان‌وعده‌ها در حفظ انرژی

میان‌وعده‌ها به حفظ سطح انرژی کمک کرده و از گرسنگی شدید جلوگیری می‌کنند. همچنین، میان‌وعده‌های پروتئینی می‌توانند بخشی از برنامه غذایی بدنسازی حجمی باشند.

جدول زمان‌بندی وعده‌های غذایی در روز تمرینی

زمانوعده غذاییمحتوای پیشنهادی
صبحصبحانهکربوهیدرات‌ها و پروتئین برای تأمین انرژی روزانه
۳۰-۶۰ دقیقه قبل از تمرینمیان‌وعده/وعده پیش از تمرینکربوهیدرات و پروتئین با چربی کم
۳۰ دقیقه پس از تمرینوعده پس از تمرینپروتئین و کربوهیدرات برای ریکاوری سریع
ظهرناهارترکیبی از سه درشت‌مغذی با تأکید بر پروتئین
عصرمیان‌وعدهپروتئین و کربوهیدرات سبک
شبشامتمرکز بر پروتئین و کربوهیدرات سبک سبزیجات

درنهایت، مصرف ۱.۵ تا ۲ گالن آب در طول روز برای هضم مناسب غذا ضروری است.

اشتباه ۵: استفاده نادرست از مکمل‌های بدنسازی


پنجمین اشتباه رایج در میان بانوان بدنساز، استفاده نادرست از مکمل‌هاست. متاسفانه برخی تصور می‌کنند مکمل‌ها جادویی برای رشد سریع عضلات هستند، در حالی که مکمل‌ها صرفا مکمل برنامه غذایی بدنسازی برای افزایش حجم هستند، نه جایگزین آن.

چه زمانی مکمل‌ها مفید هستند؟

مکمل‌ها زمانی موثر واقع می‌شوند که در کنار برنامه تغذیه بدنسازی صحیح استفاده شوند. مکمل‌های بدنسازی باید به صورت اصولی و همراه با رژیم غذایی سالم و مقوی مصرف شوند. به خاطر داشته باشید تاثیر مکمل‌های بدنسازی به مرور ایجاد می‌شود، نه به یکباره.

زمان‌بندی مصرف مکمل‌ها بسیار مهم است:

  • بعد از تمرین: حدود ۱ ساعت بعد از تمرینات ورزشی، زمان مناسبی برای مصرف پروتئین است
  • قبل از تمرین: ۳۰ دقیقه پیش از تمرینات، برای افزایش حجم عضلات
  • قبل از خواب: کازئین برای جلوگیری از تحلیل عضلات

مکمل‌های مناسب برای بانوان در دوره حجم

نوع مکملفوایدزمان مصرف
پروتئین ویایمن‌ترین و موثرترین مکمل افزایش حجم۲۰ گرم، ۳۰ دقیقه قبل و بعد از تمرین
کراتینافزایش انرژی، قدرت و استقامتقبل از خواب یا قبل/بعد از تمرین
کازئینحفظ توده عضلانیقبل از خواب
BCAAکمک به رشد ماهیچه‌هادر حین تمرین

دوز مصرفی پروتئین وی برای بانوان در دوره حجم حدود ۳ گرم به ازای هر کیلو وزن بدن است. ورزشکاران قدرتی بهتر است از ۱.۴۹ گرم پودر وی به ازای هر کیلو وزن بدن استفاده کنند.

اشتباهات رایج در مصرف وی پروتئین و کراتین

برخی از بانوان به اشتباه فکر می‌کنند مصرف پروتئین وی باعث افزایش تستوسترون می‌شود، در صورتی که از لحاظ علمی صحیح نیست. اشتباه دیگر، مصرف همزمان کراتین و پروتئین وی در مقادیر بالاست که می‌تواند مشکلات گوارشی و کلیوی ایجاد کند.

مصرف بیش از اندازه هر نوع مکمل ورزشی می‌تواند عوارض گوارشی به همراه داشته باشد. افرادی که مشکلات کبدی و کلیوی دارند، باید در مصرف مکمل‌ها محتاط باشند.

در رژیم غذایی بدنسازی باید بدانید که بدون تغذیه صحیح، مکمل‌ها کارایی چندانی نخواهند داشت. مکمل‌ها را صرفاً برای تکمیل برنامه غذایی بدنسازی حجمی خود استفاده کنید، نه به عنوان راه میانبر!

جمع بندی

در نهایت، رسیدن به نتایج مطلوب در بدنسازی بانوان، نیازمند رعایت اصول صحیح تغذیه‌ای است. همان‌طور که دیدیم، پنج اشتباه رایج می‌تواند مانع پیشرفت شما شود. بنابراین، محاسبه دقیق کالری مورد نیاز، تأمین پروتئین کافی، حفظ چربی‌های سالم در رژیم غذایی، رعایت زمان‌بندی مناسب وعده‌های غذایی و استفاده صحیح از مکمل‌ها، پنج اصل مهمی هستند که باید در برنامه غذایی بدنسازی خود رعایت کنید.

در جدول زیر، خلاصه‌ای از اصول صحیح تغذیه بدنسازی برای افزایش حجم بانوان را مشاهده می‌کنید:

اصول تغذیه‌ایتوصیه‌های کاربردی
کالری۱.۴ تا ۱.۸ برابر متابولیسم پایه بسته به سطح فعالیت
پروتئین۱.۲ تا ۲.۰ گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن
چربی‌ها۲۰-۳۰ درصد کل کالری روزانه از چربی‌های سالم
زمان‌بندی وعده‌ها۳-۶ وعده در روز با تأکید بر وعده‌های قبل و بعد از تمرین
مکمل‌هافقط به عنوان مکمل رژیم غذایی، نه جایگزین آن

البته، باید به خاطر داشته باشید که هر بدنی منحصر به فرد است و ممکن است نیاز به تنظیمات خاصی داشته باشد. همچنین، پیشرفت در بدنسازی فرایندی تدریجی است و نیازمند صبر و پشتکار. درنتیجه، با رعایت این اصول و پرهیز از اشتباهات ذکر شده، مسیر رسیدن به هدف شما هموارتر خواهد شد.

به علاوه، توصیه می‌کنم با یک متخصص تغذیه ورزشی مشورت کنید تا برنامه غذایی متناسب با شرایط خاص بدن شما طراحی شود. چنین رویکردی قطعاً به شما کمک می‌کند تا با اطمینان بیشتری در مسیر بدنسازی قدم بردارید و به نتایج دلخواه برسید. مطمئناً با رعایت این نکات، تلاش‌های شما در باشگاه به ثمر خواهد نشست و تغییرات مثبتی در فیزیک بدن خود مشاهده خواهید کرد.

سوالات متداول

1. چرا محاسبه دقیق کالری در برنامه غذایی بدنسازی بانوان مهم است؟ 

محاسبه دقیق کالری برای تامین انرژی کافی جهت رشد عضلات و بهبود عملکرد ورزشی ضروری است. دریافت کالری ناکافی می‌تواند مانع پیشرفت در بدنسازی شود.

2. چه مقدار پروتئین برای بانوان بدنساز توصیه می‌شود؟ 

بانوان بدنساز به 1.2 تا 2.0 گرم پروتئین به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز نیاز دارند. این مقدار برای رشد و ترمیم عضلات پس از تمرینات ضروری است.

3. آیا حذف کامل چربی از رژیم غذایی بدنسازی صحیح است؟ 

خیر، حذف کامل چربی‌ها توصیه نمی‌شود. چربی‌های سالم برای تعادل هورمونی و عملکرد بدن ضروری هستند. 20-30 درصد کالری روزانه باید از چربی‌های سالم تامین شود.

4. زمان‌بندی وعده‌های غذایی چه تاثیری بر نتایج بدنسازی دارد؟

 زمان‌بندی مناسب وعده‌ها، به خصوص قبل و بعد از تمرین، برای تامین انرژی و ریکاوری عضلات بسیار مهم است. وعده‌های منظم به حفظ سطح انرژی و رشد عضلات کمک می‌کنند.

5. آیا مکمل‌ها برای پیشرفت در بدنسازی ضروری هستند؟ 

مکمل‌ها می‌توانند مفید باشند اما ضروری نیستند. آنها باید به عنوان مکمل یک رژیم غذایی متعادل استفاده شوند، نه جایگزین آن. استفاده صحیح از مکمل‌ها می‌تواند به بهبود عملکرد و رشد عضلات کمک کند.

جدیدترین مقالات